Sistemska greška

Sistemska greška

Sistemska greška

’’Sistemska greška’’ je naziv projekta koji čini video rad i serijala slika koji tretiraju različita aktuelna društvena pitanja. Svaka slika prikazuje nekog muzičara ili bend dok istovremeno prenosi političke poruke koristeći se nazivima bendova,  novinskim ili tekstovima pesama, kao asocijacijama za građenje priče.

Svet u kome danas živimo, nažalost, samo na prvi pogled ostavlja utisak liberalnog, nenasilnog i tolerantnog društva u kome su ratovi, diskriminacija, trgovina ljudima i zloupotreba dece tek ružno sećanje na davnu prošlost. Svedoci smo desetina ratova, kako na prostorima Balkana, tako i Bliskog istoka, samo za poslednjih nekoliko decenija. Svet nije postao plemenitiji, samo su ekonomije prezentacije drugačije. Ova serija radova nastoji da ukaže upravo na takve „slepe mrlje“ u kolektivnoj svesti čovečanstva, ne bi li se na jedan drugačiji, indirektan, a opet, potpuno transparentan način otvorilo pitanje sloboda, individualnih, građanskih, nacionalnih, tolerantnosti i svakako, otpora koji se nužno javljaju u ovakvim situacijama.

Izbor koji je ovde načinjen, u vezi sa odabirom ličnosti iz sveta popularne kulture, od Bitlsa („Beatles“) i Dorsa („The doors“), Merlinke (Marilyn Monroe) i Kleša („The clash“), nije mogao da zaobiđe Madonu (Madonna) i Majkl Džeksona (Michael Jackson), ikone s kraja prošlog stoleća, uključujući i drugačije subverzivne elemente iz sveta muzike, kao što su Sistersi („Sisters of mercy“), „Joy Division“, „Placebo“, „The Antwoord“.

Eklektički trend, prisutan u teoriji i umetnosti poslednjih decenija, u masovnoj kulturi vrhuni u patchwork-u, dok se u ovom serijalu on očituje kroz povezivanje kompjuterskih opcija sa konkretnim ličnostima i kontekstom koji postaje nov i drugačiji, baš uvođenjem ovakvih, naizgled nepovezanih i neuklopivih rečenica, fraza i komandi. Članovi Bitlsa i četiri bubamare koje jedu štetočine, tj. biljne vaši u maskirnim uniformama, uvode nas u priču o sistemu u kome živimo, koji baguje, odnosno ne radi ispravno. Lenonova poruka, iz davnih 70-ih, protiv rata u Vijetnamu, danas je jednako aktuelna, kao i tada. Probijanje na drugu stranu, karakteristično za hipi generaciju, protiv establišmenta, ustaljenih normi i konzumerističkog društva, u liku Morisona, izbija iz kompjuterkog prozora na kome piše „Windows“. Ovakav kontekst govori da danas, iako nema jedinstvenog, mnoštvo manjih otpora postoji, kao zef[1] estetika južnoafričkog sastava “Die Antwoord” ili subverzivna varijanta poigravanja sa identitetom, seksualnošću, adikcijom i nadasve, javnom slikom sebe – na društvenim mrežama, kao Placebo. Otpor je vidljiv kroz tekstove benda “The clash” (sukob), čija se borba sa zakonom završava pobedom tog istog zakona i sistema koji ograđuje bodljikavom žicom. Razdvajanjem ovih i onih, u strahu od terorizma, država ima pokriće za uspostavljanje policijske države, u kojoj ne stradaju samo migranti, već svi.

Na muzičkoj sceni, ovih mikrootpora ima u svakoj sledećoj deceniji, nakon 70-ih godina prošlog veka; novi talas iznedrio je bend neobičnog naziva „Joy Division“ (Odred radosti). Aluzija na nacističku Nemačku, gde su Jevrejke odvođene u bordele zvane Odredi radosti (Joy Divisions), iskorišćena je, kako bi bilo pokrenuto pitanje u vezi sa velikim problemom današnjeg vremena: dečijom pornografijom i prostitucijom, kao i internetom, zatrpanim najrazličitijim porno sadržajima. Torrent sajtovi koji omogućavaju korisniku da anonimno preuzme fajlove sa autorskim pravima, u ovom radu su poslužili kao inspiracija, s tom razlikom što se umesto fajlova preuzimaju deca.

Tragove bunta koji se javlja kao nužna posledica sistemskog maltretmana od strane države, pronalazimo u mejnstrimu, kao i na marginama. Naziv slike “Sisters of Mercy”, u prevodu Milosrdne sestre, odnosi  se, kako na časne sestre, tako i na gotik-rok bend. Milosrdne sestre na slici stoje na delovima prozora kompjuterskog programa za čišćenje džank fajlova, Clean Master, dok udaraju članove benda “Sisters of Mercy”, koji, kao vampiri – zavisnici, imaju krv u uglovima usana.

Standardi uspeha koje sistem postavlja, koliko god zabašureni bili i uvijenu u oblandu tolerancije, nekada su jednostavno nedostižni. Pesmom, “Crn ili beo“,  Majkl Džekson, na slici prikazan u tri faze, kao dečak crnac, mladić, androgenog izgleda, operisan i izbeljene kože i,  kao groteskna figura u poznijem periodu, pokreće staru temu rasizma. Iako danas ona može zvučati skoro passé, zapravo je i dalje vrlo aktuelna. Politička korektnost ispostavlja se kao licemerje, što sam Džekson dokazuje tekstom pesme i izbeljivanjem kože. Diskriminacija, ne samo po rasnoj, već i nacionalnoj, religijskoj, rodnoj ili polnoj osnovi, nažalost, još uvek je vrlo prisutna u čitavom svetu.

Slika “Meta”, sa likom pevačice Madone, nosi poruku da smo svi mi žrtve potrošačkog društva, na meti da budemo potrošna roba, isto kao i životinje koje konzumiramo.  Ova najveća pop ikona na prelazu vekova, u muzičkoj i scenskoj industriji, takođe peva o Holivudu, pomalo ironično. Iako svi žele u Holivud, da li je to zaista put do istinske sreće? Mašinerija, u službi sistema, perfidno je iskoristila Merlinku, tendenciozno je postavljajući, kao simbol žudnje, da bi se auditorijum držao u pokornosti. Potom je, isti taj sistem, jednostavno uklonio, što je ovde je prikazano kroz njen lik i tortu-bombu, kao i dva kompjuterska prozora okružena holivudskim zvezdicama. Oba prozora govore o Holivudu koji nas, kod prvog, kontroliše pomoću zabave – “Sound, video and game controllers” (Kontrolori zvuka, videa i igrica), dok drugi zamagljuje atomsku bombu tj. “bluruje” sliku stvarnosti.

Slika ‘’Nirvana’’ sa sa likom Kurt Kobejna (Kurt Cobain) u centru,  predstavlja mandalu na kojoj je svaki segment izmenjen. Ona govori o savremenom zapadnjačkom društvu, njegovoj osvajačkoj istoriji, potencijalnim strahovima ali pre svega o njegovoj predstavi istočnjačke religije i filozofije. Zapadno društvo, pomoću novca, medicine i tehnologije, kao instant rešenjima, traga za postizanjem prosvetljenja- nirvane.

Americki bend jermenskog porekla, nazvan Sistem propasti (Sistem of a down), intenzivnim zvukom i tekstovima pesama prenosi politički angažovane poruke. Simbolični prikaz urušavanja sistema, na slici je predstavljen kroz zmaja i vatru koja satire, ali i pročišćava, radikalno i potpuno. 

Video rad pod nazivom “Shuting down” jeste prikaz urušavanja jednog zatvorenog Sistema, izvesnog matrixa, koji, kao i svaki strogo izolovani sistem, počinje, nakon određenog vremena, da baguje, odnosno, da ne funkcioniše kako bi trebalo. Simbolički prikaz toga, u ovom video radu je bubašvaba kojoj se za kratko vreme priključi još gomila srodnika, što je aluzija na korumpirane, loše, iznutra trule sisteme političkih uređenja. Opozit ovome, kao revoluciona snaga novog, kao ono što predstavlja nepojmljivu snagu rušilačkog i stvaralačkog istovremeno, predstavljen je kroz zmaja koji bljuje vatru, uništavajući već nagrižen i raspukao sistem. Vedro nebo nagoveštava “novo proleće”, novu nadu za sistem u nastanku, ali, ubrzo shvatamo da je to samo varka: I dalje smo, ovaj put u nekom drugom, ali, jednako lošem, matrixu.

Mikrootpori, tom i takvom sistemu, prisutni su, vidljivi i aktivni širom planete i koliko god heterogeni bili, svi  su vođeni idejom da, u najmanju ruku, o tome mora biti izrečeno nešto javno. Ovakav čin „pobune“, podržan je i istaknut, upravo ovim radovima, kao vid kritičkog gesta.

Milica Stojaković

[1]  Južnoafrički stil koji se može definisati kao geto “fensi”, moderan i “treš”. Članovi ovog benda za “zef” kažu: “ Nemaš novca ali si seksi i imaš stila”.